In 1908, Sydney Curnow Vosper painted an elderly Welsh woman in national costume, standing inside a chapel. Purchased by Lord Leverhulme and bizarrely deployed to advertise ‘Sunlight Soap’, Salem achieved the status of a national icon in Wales. Widely distributed as a print, it came to symbolise the piety of the common people, and acquired a moralising mythic back story. However, in the last quarter of the twentieth century, against a background of bombings, the burning of holiday cottages and the language movement, it underwent a transformation, redeployed by activists as a token of political docility and colonial subservience.

Following the acquisition by the National Library of Wales of a second version of the original painting, art historian Peter Lord reviews how this simple image became the focus of complex political identities, and the wider question of iconic representations of nationhood in Wales.

The original Salem painting by Sydney Curnow Vosper will be on display during the event, offering a special opportunity to view one of Wales’ most iconic artworks.

Photo © Dylan Williams

Ym 1908, peintiodd Sydney Curnow Vosper lun o hen fenyw mewn gwisg Gymreig draddodiadol yn sefyll y tu mewn i gapel. Wedi iddo gael ei brynu gan yr Arglwydd Leverhulme a’i ddefnyddio, yn rhyfedd iawn, i hysbysebu ‘Sunlight Soap’, daeth Salem yn eicon cenedlaethol yng Nghymru. Cafodd ei rannu'n eang fel print gan ddod yn symbol o dduwioldeb y dyn cyffredin, a datblygodd stori foesegol chwedlonol amdano. Fodd bynnag, yn chwarter olaf yr ugeinfed ganrif, gyda bomio, llosgi tai haf a’r mudiad iaith yn gefnlen, fe'i trawsnewidwyd a chael ei ailgyflwyno gan actifyddion fel arwydd o waseidd-dra trefedigaethol ac o fod yn wleidyddol ddof.

Yn dilyn caffaeliad gan Lyfrgell Genedlaethol Cymru o ail fersiwn o’r darlun gwreiddiol, mae hanesydd celf Peter Lord yn adolygu sut y daeth y darlun syml yma i fod yn ganolbwynt i hunaniaethau gwleidyddol cymhleth, gan edrych ar y cwestiwn ehangach ynghylch cynrychiolaeth eiconig o genedligrwydd yng Nghymru.

Yn ystod y cyflwyniad, bydd y llun gwreiddiol Salem gan Sydney Curnow Vosper yn cael ei arddangos ac yn cynnig cyfle arbennig i weld un o weithiau celf fwyaf eiconig Cymru.

Mewn partneriaeth gyda Llyfrgell Genedlaethol Cymru a noddir gan Oriel Mimosa